Konuşmacılara Öneriler

— Konuşmanız sırasında sunum, film vb. görsel kullanacaksanız bunları önceden çevirmenlerinize verin. Bu bir çıktı da olabilir, belgelerin elektronik kopyaları da. Çeviri kabinleri ekrandan uzakta olabileceği için çevirmenlerin gözlerinin önünde birer kopya olmasında yarar vardır. Simultane çeviri sırasında özellikle ardı ardına sıralanan rakamların akılda tutulması ve anında eksiksiz olarak diğer dile aktarılabilmesi (hatta aynı dilde tekrar edilmesi bile) daha zordur. Oysa rakamları gözle görebildiğinizde bunları diğer dile daha kolay aktarırsınız. Görsel malzemelerinizde bu tür rakamlar (fiyatlar, oranlar, ölçü birimleri, araştırma sonuçları vb.) yer alıyorsa, çevirmenlerin çeviri sırasında bunları gözle izleyebilmeleri bu açıdan çok önemlidir.

— Sunumunuz sırasında slayt değiştireceğinizde çevirmenin sizden 1-2 saniye geride olduğunu unutmayın. Çeviriyi dinleyerek sizi takip eden katılımcıların da slaytta gösterilenle anlatılanı eşleştirebilmesi için slayt değiştirmeden önce biraz beklemeniz yeterlidir.

— Eğer kürsüden yazılı bir metin okuyacaksanız, bazı noktalara özellikle dikkat etmenizde yarar vardır. Konuşma diline kıyasla, yazı dili çok daha uzun, karmaşık cümleler kurmaya müsaittir. Konuşurken cümlenizi kafanızda oluşturmak için birkaç saniyeniz varken, yazıda kuracağınız cümleler, hatta kullanacağız sözcükleri seçmek için uzun bir hazırlık yapmak mümkündür. Oysa özenle kurduğunuz o karmaşık cümleleri, ince vurguları başka bir dile anında aktaracak olan çevirmenin aynı cümleleri diğer dilde kurmak için ancak birkaç saniyesi vardır. Bir çevirmenin, metni önceden görmemişse ve metin gözünün önünde değilse, yazı dilinin karmaşık ve uzun bir cümlesini sözlü olarak anında kusursuz bir biçimde aktarması neredeyse olanaksızdır… hele hele bu metin süratli bir tempoda okunuyorsa ve Türkçeyle İngilizce gibi sözdizimleri birbirinden farklı diller arasında çeviri yapılıyorsa (Türkçede yazılı bir metinde cümledeki yüklemlerin özneden ne kadar uzakta olduğunu bir düşünün…). Yazılı bir metin okurken insan genellikle hızlanır; konuşma süresinin kısıtlı olması ve oturum başkanlarının süre konusundaki uyarıları genellikle konuşmacının bu hızını daha da artırmasına neden olur. Oysa yazılı bir metni hızlı biçimde okuduğunuzda, yalnızca çevirmenin işini iyice zorlaştırmış olmazsınız: Konuşmayı sizin dilinizde dinleyenlerin bile sözlerinizi takip etmekte zorlanmasına, dolayısıyla verdiğiniz mesajın bir kısmının kaybolmasına neden olabilirsiniz. Bu nedenle eğer yazılı bir metin okuyacaksanız konuşma hızınızı önceden ayarlamanızda ve prova yapmanızda yarar vardır: 40 satırdan oluşan bir sayfanın anlaşılabilir, dolayısıyla çevrilebilir bir hızda okunması en az 3 dakika sürer.

— Konuşmaya başlamadan önce mikrofonun açık olup olmadığından emin olun. Mikrofonu test etmek için mikrofona vurmak ya da üflemek, hem salonda hiç de hoş olmayan sesler çıkmasına neden olmaktadır, hem de o sesi genellikle yüksek seviyede doğrudan kulaklıklarından duyan çevirmenlerin kulaklarına zarar vermektedir. Mikrofonu test etmek için “İyi günler” veya “Teşekkürler, sayın başkan” gibi birkaç kelime söylemek daha sağlıklıdır.

— Mikrofona çok yakın konuşursanız parazit oluşur; ayrıca mikrofonda çınlama olmaması için konuşurken kulaklıklarınızı mikrofona yakın bir yere bırakmayınız. Bu konularda teknisyen size yardımcı olabilir.

— Konuştuğunuz yerden ayrılmanız gerekiyorsa, örneğin bir slayda işaret edecekseniz, lütfen yaka ya da el mikrofonu kullanınız. Mikrofon kullanmazsanız, ne kadar yüksek sesle konuşursanız konuşun, ses yalıtımlı bir kabinin içinde duran çevirmenler sizi duyamaz, duyamayınca da çeviri yapamazlar… Aynı uyarı, soru-cevap bölümü için de geçerlidir: Katılımcılara, soru sormak için (seslerinin ne kadar gür olduğunu söyleseler de) mikrofonu beklemeleri gerektiğini hatırlatın.

— Bir kürsüde ya da podyumda konuşuyorsanız ve dinleyicilerden gelen soruları yanıtlamak istiyorsanız, sorulan soruların çevirisini dinleyebilmek için yanınıza kulaklık almayı unutmayın. Eğer size bildiğiniz bir dilde soru sorulmuşsa, hemen atılıp yanıt vermeye başlamadan önce, çevirmenin soruyu çevirmeyi bitirebilmesi için ona birkaç saniyelik zaman tanıyın. Simultane çeviri her ne kadar “eş zamanlı” bir çeviriyse de, çevirmek için önce duymak gerektiğinden, çeviri her zaman birkaç saniye sarkabilir.

Beşinci Metin:

TEKNİK EKİPMAN ŞİRKETLERİNE ÖNERİLER

Başarılı bir toplantının olmazsa olmazı paydaşlar arasında etkili iletişimdir. Etkili iletişim için de en önemli bileşenlerden biri karşılıklı beklentilerin anlaşılmasıdır. TKTD olarak, işimizi iyi yapmamızı sağlayan en önemli paydaşlarımızdan birinin kabin ve ekipman standartlarının önemini anlayan, teknik ekibini eğiterek onlara yatırım yapan ve bizi samimiyetle dinleyen teknik ekipman şirketleri olduğuna inanıyoruz. Aşağıda konferans çevirmeni olarak bizim temel beklentilerimizi anlatmaya çalıştık. Kariyerinin henüz başında olan çevirmen ve teknisyenler için faydalı olmasını umuyoruz.

Çevirmenlerin “işyeri” çeviri kabinidir; çevirmenler oldukça stresli şartlarda ve kısıtlı bir mekanda bütün gün çalışmak zorunda kalabilir.

Kullanılan her dil için her çevirmenin bir kulaklığı ve mikrofonu olacak şekilde donatılmış bir kabin bulunmalıdır. Her çevirmenin kendi ses volüm, tiz/bas ayarı kontrolü olmalıdır.

Çevirmenlerin kulaklıklarına erişen sesin sadece yeterli olması sağlanmamalı, yaklaşık %30’luk bir pay olması da temin edilmelidir.

Çevirmenlere ulaşan sesin distorsiyonsuz olması sağlanmalıdır. (Bu, özellikle her konuşmacı değiştikten sonra çok önemlidir.) Not: Ses distorsiyonuna en sık sebep olan nedenler pre-amplifikatörün doyması veya fazla bastır.

Toplantı sırasında, anında bir müdahale için ikinci bir mikrofonun açılması gerekmedikçe, yalnızca bir delege mikrofonunun açık olması sağlanmalıdır.

Salon hoparlör veya ses güçlendirme sisteminin kullanılmasının kaçınılmaz olduğu büyük salonlarda bu aletleri en kısık ayarda tutmak gerekir. Bu yapılmadığı takdirde katılımcılar kendi kulaklıklarından simultane çeviriyi duyamayabilirler. Ayrıca, hoparlörlerden mikrofonlara sesin geri beslenme riski de olacaktır. Genelde salon ses düzeni çok yüksek olmaktadır.

Kabinler, çevirmenin hem konuşmacıları, hem de görselleri (perde, ekran vb.) herhangi bir engel olmadan görebileceği bir biçimde ve mesafede yerleştirilmeli, gerekirse yüksek bir platform üzerine kurulmalıdır.

Çevirmenlerin dışarıdan gelen seslerden rahatsız olmaması, çevirmenlerin sesinin dışarıya taşmaması ve dışarıdan gelen sesin çevirmenlerin mikrofonları aracılığıyla dinleyicilerin kulaklarına gitmemesi sağlanmalıdır. Çeviri kabini ses yalıtımlı olmalıdır.

Çevirmenlerin sağlıklı bir şekilde gün boyunca çalışabilmesi için kabinin havalandırma menfezleri olmalıdır.